Weeki saba (=week zeven)

Hallo hallo hallo!

Hier weer de avonturen van een weekje Afrika. Ik moet zeggen dat het tot deze week wel erg goed ging. Goed in mijn vel (letterlijk), mede dankzij een goeie mail van Katja kon ik Nederland veel beter loslaten en kwam ik weer met mijn beide voetjes in Afrika te staan. Meer op een rijtje gezet wat ik hier nou kwam doen en wat ik wilde bereiken. Het werd me weer een stukje helderder en dat voelde erg goed. Dus heel veel genoten van met name de kleine dingen: blauwe lucht, zonnetje op m’n bol, kinderen die wild op je af komen rennen om de mzungu een knuffel te geven, het lachen van de Tanzanianen als ik weer eens op mijn Swahili struikel en dan maar met gebaren begin, etc. Lekker je ding doen!

Vorige week half begonnen op de kinderafdeling terwijl de laatste OK-dagen van Dr. carl zich aan deden. Wel erg raar om afscheid te nemen. Ik heb echt heel veel van hem geleerd tijdens het opereren en ook veel gehad aan zijn wijsheden die hij er af en toe er zo effe tussendoor gooide, terwijl je haast nog niets over het probleem had verteld.Twee zinnen waren genoeg om een wijze les te horen te krijgen. Zeker de “Expectations are your enemy, flexibility is your friend” galmt nog vaak door mijn hoofd. Was echt een goeie vent!

De kinderafdeling is opgedeeld in 4 kamers met 20 bedden (met 1 of meer kinderen erin) en een ICU in het midden. De eerste dagen op de kinderafdeling waren een beetje onwerkelijk. Daar sta je dan, tussen de gillende kinderen die een infuus krijgen of de levenloze baby’s die een ruggeprik ondergaan op de ICU (ICU= intensive care van de kinderafdeling. Als je op de geluiden af gaat die ervan af komen, lijkt het wel een martelkamer. Kinderen krijgen een ruggeprik of infuus tussen de bedden van de kinderen die echt heel erg ziek zijn). Een beleid is op de polikliniek al afgesproken en dus erg veel heb ik daar niet te zoeken. De medicijnen die ze daar krijgen moeten werken, anders gaan ze dood. En ik hou niet van dode kinderen dus ik blijf er een beetje vandaan. Iets nieuws kan ik toch niet doen, het is alles of niets met de medicatie.
Als ik dus van de ene naar de andere kant van de afdeling over de gang loop, verdwijnt ook mijn hoofd in het zand. Beetje vermijdingsgedrag om de wanhopige ouders te ontwijken met hun kind op de ICU. Veel ouders denken nog steeds dat de blanke dokter een of andere magie met zich mee brengt. Alsof wanneer ik mijn vinger in het kontgat van een ziek kind duw, ze dan op miraculeuze manier opstaan en gezond het ziekenhuis uit lopen. Maar nee, helaas heb ik geen magische vinger; die medicatie moet gewoon zijn werk doen.

Het eerste kind wat ik zag, was meteen een kind dat ondervoedt was en graatmager. Ze was ook nog spastisch en lag dus allerlei gekke bewegingen te maken. Het leek wel of ik in een hele slechte TV-documentaire terecht was gekomen. Echt heel onwerkelijk allemaal. Je ziet het op TV, maar als je aan het bed staan van een kind waar je de ribben kunt tellen... Tja, ik weet niet zo goed hoe ik het gevoel van dat moment moet vertellen. Zeker toen de zuster die eraan kwam, het meisje begon uit te lachen om haar spastische bewegingen, leek het net een hele slechte film.
Het tweede ondervoedde kind valt dan wel weer mee. Alsof de eerste de shock heeft gegeven en dat het daarna ‘went’ en je de dokter kunt zijn die gaat behandelen. “O ja, die is ook ondervoedt, welke behandeling gaan we starten en welke nurse ga ik daar voor motiveren om daar nu mee te beginnen.”
De kinderen die hier ondervoedt zijn, hebben niet als oorzaak dat ze te weinig eten krijgen. Weinig mensen hier zijn zo arm, dat ze echt geen eten kunnen betalen voor hun kinderen. En er is geen oorlog hier. Meestal hebben ze eenzijdig voedsel, snapt de moeder niet wat ze het kind te eten moet geven (of bij de geretardeerde moeders, dat ze het kind uberhaupt eten moet geven). Of ze hebben een ziekte die teveel energie kost, zoals HIV of TBC. Als je een kind dan op HIV laat testen, geef je de ouders ook meteen een diagnose mee. Hele families worden opgespoord met HIV, echt heel bizar.

Ook de andere zieke kinderen; het is effe een dagje wennen, maar daarna is het werk en gaan we het kind weer gezond krijgen. Het scheelt ook dat de nurses meer gemotiveerd zijn dan op andere afdelingen. Er wordt gelambalt door sommige, maar er zijn veel meer nurses die daar echt hard werken en hun best doen. Er zijn zusters daar die me tijdens de ronde corrigeerde en zelf nadenken; echt heel erg fijn!
Vorieg week heb ik met een nurse echt onderhandelt over de dosis antibiotica. Ze wist de hele ochtend al veel, en toen ik 500 mg wilde starten (ik ben meer van het teveel behandelen dan van het te weinig behandelen) zei zij: “nee, 125 mg is genoeg”. Hmmm, wat te doen met een nurse die zelf nadenkt en slim is.... Dus ik: “nee, te weinig voor deze infectie. ” Zij: “teveel voor zijn leeftijd en gewicht” Ik: 250 mg?” Zij:“nou, okee dan, 250 mg”. De 250 mg heeft prima geholpen.

De speeltjes voor de kinderen die in het pakketje van Marianne zaten, zijn ook een erg groot succes! Kun je weer wat goed maken voor die rottijd in het ziekenhuis!

Maar ondanks de kinderafdelingdrama had ik het heel erg naar mijn zin! Overdag lekker werken, iedere dag voor iemand iets bereiken en goed doen, wat dan ook weer goed voelt. In de avond een beetje chillen, lezen, koekjes bakken, yoghurt maken, biertje doen met de buren, sporten en yoga, mediteren, filmpje op de laptop van de buren... Heerlijk!
Met Marlies gaat ook nog steeds goed. Ze heeft al een donderwolk van me overleefd en ze praat nog steeds tegen me haha! Effe een bui dat ik schijtchagrijnig was over alles. De Tanzaniaanse situatie gemengt met Nederlands gedoe resulteerde enorm negatieve bui waarbij ik iedereen om me heen met een dodelijke blik in mijn ogen weg jaag. Do not come one step closer or i will atack you... Sommige mensen in Nederland herkennen dit denk ik wel, helaas.... Nobody’s perfect, zullen we maar zeggen... Maar als je elke dag op elkaars lip zit, is het toch moeilijk om op dat moment alleen te zijn en de echte kern van de zaak te overdenken. Wel daarna lopen janken en heel veel sorry gezegd en echt gezegd wat er was.
En voor de rest gaat het goed! Marlies is iets meer plannerig dan ik en wil het graag op haar manier. En dat gaat tot nu toe prima! Soort compromis-ding: als ze teveel plant, doe ik het gewoon niet, maar in andere dingen heeft ze gelijk en ben ik gewoon te laks. Zoals op tijd komen bij de overdracht, zonder Marlies had het er al lang ingeslopen dat ik 10 minuten later kwam, terwijl je gewoon op tijd hoort te komen. En ze is gewoon een schat! Veel van die kleine lieve dingetjes en een schouder als je die nodig hebt.

Afgelopen zaterdag hebben we er ook een nieuwe co-assistent erbij gekregen bij ons in huis. Hij heet Sjoerd, 27 jaar en studeert in Amsterdam. Gezellige vent, hij heeft humor en snowboard en doet aan golfsurfen, erg vet dus! Maar toch is er toch ook die andere kant van een nieuwe huisgenoot waar je aan moet wennen in huis.
Zijn voorbereiding is ook legendarisch! Hij ging naar Afrika om in een ziekenhuis te werken, maar zonder: deet (anti-muggenspray), zonnebrand, spatbril voor bij de operaties, plastic handschoenen voor medisch onderzoek, klamboe, shampoo, zakboekjes voor in de je doktersjas om tropische ziektes en medicatie paraat te hebben, anti-malaria-pillen, stroopwafels... Hij had zich helemaal niet ingelezen wat voor een co-schap hij hier zou treffen, en had dus ook de illusie dat hij de eerste maand in het ziekenhuis begeleid zou worden door een arts. Ik vond het een beetje vreemd allemaal, maar goed, leuke vent dus hier is mijn hand en hou hem maar effe vast terwijl we je alles laten zien en wij hebben wel de spullen die je mist zodat je vooruit kunt.

In het weekend hebben Marlies en ik hem het dorp laten zien en nog wat spullen geshopt. Maandag was een feestdag en zo konden we hem het ziekenhuis laten zien en vertellen hoe het allemaal een beetje werkt.
We werden die dag bij een patient geroepen die voor 90% (!!!) verbrandt was. Haar minnaar had haar in brand gestoken, omdat ze de relatie wilde stoppen. Het is hier blijkbaar de normaalste zaak dat je dan in brand wordt gestoken, want niemand keek echt verbaasd op.
We zijn er toch wel een paar uur mee bezig geweest om van alles te regelen. Ik had ook nog teveel aan medicatie voorgeschreven en kon ik terug naar het ziekenhuis om mijn fout weer recht te zetten. Ondertussen kwam ik ook de dokter tegen die dienst had en die heeft me nog een lesje gegeven hoe je iemand het beste in brand moet steken: is helemaal niet zo moeilijk! Kerosine, goed verdelen over het lichaam en kleding werkt ook goed mee. Vuurtje erbij en et volia; 90%! Bizar.
Verder werd er wel voor de vrouw gezorgd, maar het tempo zat er niet echt in. De volgende dag nog gaan kijken en toen leefde ze nog. De dag erna snel met Dr. Harusha langs de kamer gegaan en toen lag ze er niet meer. Zegt hij heel droog; “O, then she’s dead.” En loopt weer verder terwijl we er achteraan haasten. En zo gaat men hier met de dood om; het is overal en je kunt er maar beter niet teveel over nadenken. De doden zijn tot nu toe op afstand gebleven. Ze komen wel eens in een kist voorbij ons huis in een rennende begrafenisstoet. Of er wordt een taxi in de ingang van het zieknhuis gereden en vervolgens wordt er een lichaam in een doek naast het familielid op de achterbank gezet.

De volgende dag ging Marlies baby’s vangen op de verloskamers en liep Sjoerd met mij mee op de kinderafdeling. Ik vond het prima om hem nog wat meer in te werken, maar uiteindelijk moet je het zelf doen. Aan de ene kant gezellig om hem erbij te hebben, maar ik vond het wel moeilijk om drie keer hetzelfde te vertellen terwijl ik gewoon door wilde werken om zoveel mogelijk kinderen te zien en te helpen. Maar goed, in het begin wisten Marlies en ik ook niet wat wat allemaal was. En nog steeds loop ik elke dag tegen nieuwe dingen aan. In het begin wat steun en uitleg is natuurlijk fijn.
Op woensdag liep Sjoerd ook met me mee. Prima allemaal, totdat ik hem vroeg welke afdeling hij wilde staan. Hij zag het wel zitten om de eerste maand met mij op de kinderafdeling te staan. Goed. Ik dus niet. Ben ik net twee weken lekker aan het werk hier en heb ik het een beetje op een rijtje... Ik was er gewoon al een tijdje aan toe om een afdeling alleen te doen. Alleen de verantwoordelijkheid, je eigen patienten hebben, zelf veel leren en ontdekken, eigen tempo bepalen, een eigen afdeling waar ik aan toe was. Dan komt ook nog het feit dat hij me veel energie kostte. Energie die ik net goed verdeelt had in overdag werken in het ziekenhuis en deze ’s avonds weer bijtanken met ontspanning. Alles in mij zei “NEEEE!!!!” tegen het voorstel of ik zijn handje wilde vasthouden en mijn eigen ding moest inleveren. 24 uur met dezelfde persoon opgescheept zitten; shoot me now! En dit buiten het feit dat ik echt bekaf was doordat ik de afdeling en Sjoerd moest runnen.
En dat werd ’s avonds dus ruzie... Met als motto: ik ben egoistisch. Egoistisch omdat ik hem geen energie meer ga geven die ik voor mezelf nodig heb. Egoistisch omdat ik het niet voor hem ga oplossen. Egoistisch omdat ik ’s avonds rust op zoek en mijn eigen ding doe. Dat hij naar Afrika kwam voor zijn coschappen, was zijn eigen keus. Ik wil hem natuurlijk helpen als hij ergens tegenaan loopt, heb mijn mobiel bij en ben 100 m bij hem verwijderd. Maar tja, dat was dus te weinig. Ik ben een grote egoist.
Ik kan gewoon niet voor iemand anders zorgen, als ik niet goed voor mezelf zorg. En heel simpel, ik ben je moeder niet, je bent 27 jaar en al eens in Afrika geweest. Ik zou zeggen; bellen als er wat is of als je iets niet weet en ik ben er, voor de rest succes met springen!
De volgende ochtend hebben we het er wel nog even over gehad en is het wel uitgepraat. Maar het broeit nog steeds hier in huis. Bij elk ding die ik nu doe, denk ik: “is dit egoistisch? doe ik het wel goed nu?” Echt mateloos irritant van mezelf... Ik twijfel bij elke kop koffie die ik zet. En ook hele normale kleine dingen die je hebt met nieuwe huisgenoten. Sjoerd had voor zijn bakjesdouche de bak gepakt waarmee we het drinkwater mee pakken. Ik vond dat goor. Vervolgens laat hij blijken dat ik me niet aan moet stellen. Dus ik helemaal in de twijfel dat ik niet zo moet zeuren, dat het niet perse op mijn manier moet, dat dat bakje helemaal niet uit maakt... Zit er een schaamhaar en een stuk snot aan het bakje. Goed, effe mezelf recht trekken: ik ben nu geen zeur/egoist, ik vind het gewoon goor om snot en schaamhaar in m’n koffie te hebben van mijn huisgenoot. Na ja, goed, dit soort kleine dingen dus. Een ruzie en meteen finaal uit balans.

Ik heb deze week ook veel met thuis gebeld. Heel erg fijn om moeders aan de telefoon te hebben die je weer even recht trekt, had ik echt effe nodig. Ik heb gewoon een hele lieve leuke moeder!
En ik had heel veel POSTJES! Echt zo leuk om een kaartje te krijgen, 100 keer te lezen en vervolgens boven je bed te hangen! Kun je echt helemaal van op knappen! Toen ik in de lokale bar met een biertje zat te wachten totdat de kleermaakster de jurkjes klaar had (ze wordt steeds beter in haar werk!) en mijn postjes zat door te lezen, kwam Sjoerd ook binnen. En dat was dan wel weer erg gezellig! Gewoon een beetje ouwehoeren met een biertje erbij, beetje lachen, mensen in de zeik zetten, erg fijn. Dus het komt ook wel goed. Het is echt wel een goeie vent, en hij komt natuurlijk ook aan in Afrika inclusief cultuurshock. Heel veel extra energie heeft hij ook niet en in het begin is het fijn om op iemand anders te leunen. Maar ik moet even ontdekken hoe ik er anders mee om ga gaan. Het is ook gewoon wennen.

Donderdag heb ik alleen mijn rondes gedaan op de kinderafdeling. En het was heerlijk! Lekker druk, dingen regelen, kindjes zien, zwaar maar erg leuk!
Er staat nu ook een oudere mannelijke AMO-student (soort HBO-dokter) op de afdeling. Hij weet veel van de pillen hier, maar sommige dingen... Er was een kind met een boon in zijn oor (niet handig nee) en die moest er dus uit. Eerst heb ik de AMO-student een half uur uitgelegd hoe je in een oor kijkt met zo’n oorkijker om daarna hem maar te blijven vertelen dat er toch echt een boon te zien is. Ondertussen ligt dat kind maar te krijsen op de onderzoekstafel en die wordt hoe langer hoe hysterischer. En 800 keer kijken in het oor (“nee, niet tegen de oorschelp aan houden, dat tuitje IN de gehoorgang doen en dan zie je daar een BOON”) besloot hij toch maar zijn bril op te zetten. Het kind protesteerde steeds meer en meer. En toen kwam hij met zijn eigen miraculeuze ontdekking waarvan hij dacht dat de wereld zou stoppen met draaien: “I think there is a bean in his ear!” Ik voelt mijn mond vervolgens open vallen van verbazing. “Nee joh, echt waar?!” Volgens mij ben ik je dat al een half uur aan het uitleggen. Maar goed, uiteindelijk werd die boon eruit gehaald, en of dat dan zijn of mijn ontdekking is, maakt niet uit.

Vrijdag weer met volle moed aan de rondes begonnen. Precies twee maanden in Tanzania die dag! Ik was echt bekaf, was blij dat het weekend voor de deur stond om energie op te doen met rust. Misschien dat ik ook weer een beetje balans vind voor mezelf. Ik ben begonnen aan de ronde, maar ik werd geroepen door een moeder uit een andere kamer.
Er ligt een jongetje van 5 jaar, Thomas, in de malnutrition-room met een moeder die geretardeerd is en niet weet dat ze haar kind te eten moet geven. Ik ben nu al twee weken bezig om ervoor te zorgen dat ze het eten niet zelf op eet, maar aan haar kind geeft. Maar ze snapt het gewoon niet, kan ze ook niets aan doen. En misschien heeft hij nog wel een andere ziekte die we hier niet kunnen ontdekken zonder scans.
Aan het einde van vorige week heb ik de rest van de moeders van die kamer opgetrommeld om ervoor te zorgen dat Thomas te eten kreeg. Twee moeders namen deze taak erg serieus, dus had Thomas uiteindelijk drie moeders. En dit was wel nodig, want het ging echt niet goed met hem. En ik had beloofd om kleren voor hem te regelen, zodat hij het niet koud meer had.
Maar vandaag werd ik geroepen, omdat het echt niet goed ging met hem. Ik zag hem en ik zag ook meteen dat hij stervende was. Niet dat hij het moeilijk had ofzo, hij lag erbij als anders, maar een bepaald iets waardoor je van binnen weet dat hij snel dood gaat gaan. Het is gewoon eng om te zien dat er iemand dood aan het gaan is, zeker als het een uitgemergeld kind is.
Weer met een arts overlegd wat we konden doen voor hem en uiteindelijk in een soort wanhoopspoging een bloedtransfusie met glucose aangevraagd. Bloedtransfusies is hier een heel gedoe; familie moet eerst bloed geven voor de bloedbank, zodat hij/zij een zakje met bloed met de juiste bloedgroep weer mee krijgt voor de patient. Ik dat formulier ingevuld, krijg ik verdomme dat kutformulier met de ook wanhopige moeders drie keer terug om domme redenen. Ondertussen je kop erbij moeten houden voor de andere zieke kinderen op de afdeling. Vervolgens loop ik even de gang op, zie ik de doek waarin Thomas op bed lag in de armen van het afdelingshoofd naar de ICU gedragen worden. Even zo’n verwarring in je hoofd tussen hoop en wanhoop; “krijgt hij nu zijn bloedtransfusie of is hij dood...?” En hij was dus dood. Is dit nou echt? Er is net een kind dood gegaan.
Ik vond het zo vreselijk om het lichaam te zien. In 1 minuut wordt je 30 jaar ouder. Er zat een knoop in mijn buik, brok in m’n keel... Ik ben ergens een kamer ingevlucht waar ik effe heb staan huilen.Vervolgens ben ik naar de drie moeders toe gelopen, en heb ik daar ook even heel professioneel staan huilen. Daarna heb ik de eerste patient dood verklaard die onder mijn verantwoordelijkheid is gestorven; Thomas M., 5 jaar, death certified. Ik bleef steeds maar voelen naar zijn pols, hopend dat die er toch wel was. Het lukte me niet om officieel mijn stethoscoop erop te leggen, omdat ik alleen maar heel graag wilde dat zijn hart wel klopte. De moeder had geen geld voor een taxi naar huis en een begrafenis, dus die heb ik betaald. De kleren voor Thomas had Elizabeth net gewassen en die heb ik aan de andere moeders gegeven, als een bedankje voor hun zorg. De rest van de dag zitten huilen en misselijk geweest.
Thuis was Elizabeth ook erg ontdaan dat er een kind was overleden, heel lief van haar dat ze zo met ons meeleeft. Ook Marlies had een kutdag gehad, dus toen hebben we elkaar een knuffel gegeven, ieder met ons eigen verdriet. Voel je je toch wel een stukje beter! Met Sjoerd is het een beetje spanning, dus ik wist niet wat ik moest vertellen en wat niet. Maar die pakte heel begrijpend, na drie emotionele zinnen uit mijn mond, zijn laptop op schoot.
Tijdens het eten had ik me voor genomen om niet te gaan zitten huilen. Het ging ook allemaal een beetje langs me heen, zag steeds dat lijk voor me. Het was ook de stilste lunch ooit. Niet huilen, niet huilen, niet huilen... Ik stootte per ongeluk de vork van Sjoerd van tafel, en om een stomme reden kreeg in een snauw. En toen zat ik dus wel de rest van de lunch huilend aan tafel. Gezellig.
In de middag ben ik nog terug gegaan naar de afdeling. Ik werd een beetje gek thuis. Dus nog wat dingetjes geregeld voor het weekend en heel veel speeltjes uitgedeeld om mezelf beter te voelen. En daarna thuis weer zitten huilen.

Dus nu is het op. Helemaal op. Dit weekend gaan Marlies en Sjoerd naar Mwanza om het daar een beetje te laten zien. En ik blijf thuis. Alleen. HEERLIJK! Kan ik mezelf weer op een rijtje krijgen en zien hoe ik het het beste kan doen. En of dat egoistisch is... tja, dat valt te bezien. Deels ligt het natuurlijk ook aan mij, maar welk deel is me nog niet helemaal duidelijk. En ik kan dit weekend ook gewoon doen wat ik wil, gewoon thuis zijn. Met de deur open poepen, mijn muziek keihard aan, in je nakie iets in de huiskamer pakken, dat soort dingen.
Uiteindelijk word ik hier allemaal wijzer en wijzer van, wat ik alleen maar ten goede kan gebruiken thuis. En met Sjoerd komt het heus wel goed, we moeten gewoon wennen aan elkaar ofzoiets. Hij is echt wel aardig en heeft humor, maar we botsen nu gewoon.

Na ja, beetje depressief verhaal, maar ik voel me al een stuk beter nu ik het van me af geschreven heb. Ga ik nu lekker slapen! Hoop dat het lukt, elke keer als mijn ogen dichtgaan, zie ik een kinderlijkje voor me... Fijn joh, Afrika!
Ik ben vast weer snel op het niveau van twee weken terug, toen ik het helemaal leuk had hier. Na het weekend gaat het vast weer een stuk beter! Het hoort er gewoon allemaal bij!

Houdoe war! Tot snel maar weer!

Dikke kus
Maartje